Dure suiker

Dat Hoe duur was de suiker? van Cynthia McLeod een bestseller was in Suriname, wist ik pas toen ik van het najaar naar Suriname ging. Dus eenmaal weer thuis, las ik het boek. Verbazingwekkend dat ik dit aspect van de Surinaamse, en dus ook van de Nederlandse, geschiedenis nooit op school te horen heb gekregen.  Het decadente leven van plantersfamilies met hun slaven. Slaven die zelfs geacht werden de schoenen van hun misi of masra uit te trekken of aan te doen, terwijl ze zelf geen schoenen mochten dragen. Het boek beschrijft ook de vriendschappen en relaties tussen blanken en slaven en we lezen dat slavinnen kinderen van de blanke planters zogen en opvoeden. Dat alles in een tijd waarin opstandige Marrons steeds meer plantages overvielen. Soldaten uit Nederland werden ingezet om de opstand tot staan te brengen, hetgeen niet erg lukte. Oerwouden vol onbekende insecten, verraderlijke moerassen, een vochtig en heet klimaat, een tegenstander die guerrillatactieken gebruikte, het was geen omgeving waar bakra's (blanken) konden aarden.

 

Koloniaal huis in Nieuw Amsterdam

Het boek van McLeod is verfilmd, maar er is ook een vierdelige Tv-serie van gemaakt die de VARA op zaterdagavonden uitzendt. En zo krijg ik van het verhaal nu ook een beeld. Dat de serie in Zuid Afrika is opgenomen omdat er in Suriname geen suikerplantages meer zijn, doet daar weinig aan af.

 

Joodse planters spelen een hoofdrol in het boek en vorig jaar september was ik in Jodensavanne. Slechts een ruïne van een synagoge is alles wat er nog van rest. De begraafplaats is met veel moeite aan de oprukkende jungle ontworsteld. We goten wat water over de grafstenen zodat we de teksten konden lezen: veel Spaanse en Portugese namen, soms in Hebreeuwse letters.

In de loop van de 19de eeuw verlieten steeds meer mensen de plantage. Jodensavanne werd in 1832 door brand verwoest.

 

Zoals ik onder het kopje 'Puin en roest' in oktober vorig jaar al schreef: van de Surinaamse plantagecultuur is weinig meer over. Maar ruïnes, monumenten en vooral romans en series zijn daarom des te belangrijker, omdat dit deel van de geschiedenis nooit vergeten mag worden.

De Bijbel psychologisch ontrafeld

Arend heeft even geen inspiratie voor een blog.

Misschien kan ik iets proberen....ik zat laatst te denken aan de levensfasen van de psycholoog Erikson, kun je die in de Bijbelse geschiedenis passen? Ik ga een poging wagen.
 

Baby in het Paradijs

De eerste fase (de babyperiode) is die van het onvoorwaardelijke vertrouwen. Toen God de wereld schiep, verkeerden Adam en Eva in die fase. Ze leefden veilig en zonder zorgen in het Paradijs en hadden eten genoeg. Ze vertrouwden blindelings op God.

Dan volgt de onafhankelijkheid. Adam en Eva ontdekken dat je ook 'nee' tegen God kunt zeggen. De 'ik wil het zelf doen-fase' van de mensheid breekt aan.

 

Blokjes stapelen

Nu moeten de mensen wel zelf initiatieven gaan nemen. Er wordt van alles ondernomen. Met blokjes proberen ze een hele hoge toren te bouwen, maar God wil dat ze de aarde gaan bevolken. De eerste stapjes worden gezet, de wereld wordt nieuwsgierig verkend.

Dat loopt dikwijls uit de hand, dus God probeert enige structuur aan te brengen: de Wet is een feit. Mensenkinderen moeten stenen tafels leren.
 

 

In de woestijn worden de vluchtelingen uit Egypte pas echt een volk. Ze moeten samenwerken en heel veel leren. De competentiefase begint: welke God is de sterkste? Het Gouden Kalf of JHWH?

Helaas, het wordt zitten blijven. Veertig jaar in de woestijn. Weer leren om elkaar, en bovenal God, te vertrouwen.
 

Bijbelse puberteit

Eenmaal in Kanaän wordt identiteit ontwikkeld. Wie zijn we? Wat willen we worden? We willen een koning, net als iedereen. Bijbelse puberteit: de ene keer houden de mensen zich prima aan de regels, het andere moment schoppen ze er tegen aan. Ik ga wel naar een ander huis: naar Baäl of Asjera!

Op een keer wordt Vader ontzettend boos. Er volgt een zware straf: naar Babel. Een schorsing die zeventig jaar duurt. Daarna is Pa weer goed met Zijn kinderen.
 

Op een dag wordt de mens verliefd. "Volg mij," zegt Jezus en al het andere doet er niet meer toe. Achter Hem aan die zo mooi kan vertellen. De intieme fase in de Bijbel vangt aan. Jezus die om mensen geeft en zieken geneest. De liefde gaat zo ver dat Hij voor alle rottigheid die de mens heeft uitgehaald de straf draagt. Maar, Hij overwint de dood en wil voor altijd bij de mens, Zijn bruid wonen. De Bruid zegt ja, want een relatie met Jezus is het mooiste dat er is.

 

Huwelijksproblemen

Is nu alles pais en vree? Helaas kent het huwelijk na een tijdje beslist problemen. Er worden veel kinderen geboren die onderling regelmatig slaande ruzie zoeken. Desondanks wordt de goede boodschap aan de volgende generatie doorgegeven.

 

De mensheid bevindt zich nu in deze zevende fase, de fase van de middelbare leeftijd. De achtste fase, die van de aanvaarding en de tevredenheid, kortom: de ouderdom, die moet nog komen. Ouderdom komt met gebreken, zeggen ze. Misschien is dat de eindtijd, de visioenen in Openbaring. Maar uiteindelijk zullen alle tranen van de ogen worden afgewist.

En soms kun je ook persoonlijk in een of  meerdere fases zitten. Je wilt onafhankelijk van God zijn, je hebt regels nodig, of je ontdekt dat het allemaal om relaties draait.

De Bijbel psychologisch ontrafeld!

 
 

Nicolien

Remedie tegen Bijbel-moeheid

Zelfs de fanatiekste predikant of de meest enthousiaste evangelist, zal het moeten toegeven: er is één groot nadeel aan de Bijbel. Het boek heeft bijzonder veel bladzijden, het is te veelomvattend, kortom de Bijbel is dik. In feite is de Bijbel een bibliotheek van tientallen boeken, hoewel er wel wat dunne briefjes tussen zitten. Ik heb ooit een poging ondernomen om de gehele Bijbel van Genesis tot Openbaring te lezen, maar ik strandde op een gegeven moment in de woestijn. De vele voorschriften in Leviticus, ik kwam er niet meer doorheen. Dit gedeelte geeft heel veel praktische voorschriften op bijvoorbeeld het gebied van hygiëne en sociale omgang, maar laat zich niet lezen als een roman. Ook de brieven van Paulus zijn soms lastig te doorworstelen met al die ingewikkelde zinsconstructies. Kortom: op een gegeven moment kun je Bijbel-moe raken. Als je door de vele letters het Boek niet meer kan zien, is er een aardige remedie: het lezen van een kinderbijbel. We zijn enkele weken geleden begonnen en ineens worden alle verhalen - op eenvoudige wijze verteld - weer helder. Door alle ingewikkelde verhaallijnen zie je steeds een rode draad: God werkt door mensen en gebeurtenissen heen. We zijn nu bij Jozef die naar Egypte werd gevoerd. Het duurt nog wel even voordat we bij Openbaring zijn aangekomen, want ook een kinderbijbel is geen dun boekje.

Brochures en stenciltjes

Tijdens een verhuizing kom je stukjes geheugen tegen. Allerlei papieren, van brochures tot vlekkerige stenciltjes. Ik heb de neiging om (te) veel te bewaren.

 

Schoolrapport

 

Zo ontdekte ik weer mijn rapporten van de lagere school. Ach ja, zoiets gooi je niet zo snel weg.
Rapport Prinses Ireneschool Delft. De documenten worden steeds netter. Het rapport van klas 1 is een vergeeld stenciltje met een rode omslag, het rapport van klas 4 ziet er al wat professioneler uit. Cijfers kreeg je niet: het was goed, voldoende of zwak. Hoofdrekenen is zwak, maar wordt voldoende. Cijferen (ik krijg van het woord alleen al de rillingen) blijft zwak, taalvaardigheid is goed. Tempo: langzaam.   
 

Ik struin verder in de archieven van mijn leven en vis de Korte Catechismus naar boven. Vraag: Waaruit kent gij uw ellende? Antwoord: Ik ken mijn ellende uit de Wet van God.

Volgens mij hebben we uit deze boekjes helemaal niet gewerkt tijdens de catechisatie in de kerk. Het was allemaal veel moderner dan deze werkjes waarin overigens een jaartal ontbreekt.
 

New Age

 

Dan kom ik een brochure tegen waarop een soort spook staat afgebeeld met een regenboog. New Age en de Antichrist staat er. Ik weet nog dat ik zo'n 25 jaar geleden nachtmerries kreeg dat boekje. New Age is onderdeel van een wereldwijd complot  welke uiteindelijk zal leiden tot een alleswurgende dictatuur. Een alomvattend computernetwerk gaat ons doen en laten tot in detail volgen en controleren. Wanneer werd dit geschreven? 1987... Voor die laatste opmerking hadden ze beslist een vooruitziende blik.

 

Krijsende gitaren

 

Op de bodem van de verhuisdoos vind ik een foldertje van de No Longer Music Band. Ik kan me dat optreden nog wel herinneren. Marcanti in Amsterdam. Het was inderdaad niet langer meer muziek. Krijsende gitaren, een muur van metal blies de aanwezigen zowat omver. Headbangende punkers. Let wel: een christelijke band.

Er ligt een nieuwsbrief bij: Steiger Info: tweemaandelijkse Steiger 14 nieuwsbrief. (april 1990) Een onderdeel van Jeugd met een Opdracht. De band toerde door de USSR en trad op tijdens death metalconcerten. De brief vertelt over de confrontatie tussen satanische  machten en de kracht van Jezus, midden in Novosibirsk.
 

Toch zonde om al die paperassen weg te gooien. Het zijn prima herinneringen en bouwstenen voor een blog.

Breek uw tent op...ga op reis

Je moet het vooral niet te vaak doen: verhuizen.  Naast het vele kluswerk, verhuisdozen inpakken  en uitpakken, moet je ook nog talloze instanties en abonnementen op de hoogte zien te brengen van een adreswijziging. Soms gaat dat vrij eenvoudig, bij anderen lijkt het er op dat verhuizen een hoogst ongebruikelijk verschijnsel is.

 

Bovendien hebben wij westerse consumenten gewoon veel te veel dingen.

Een collega van mij, die ook verhuisde, verzuchtte dat dat in het stenen tijdperk toch makkelijker ging. Hoogstens verkaste je van de ene grot naar de andere en nam je zoveel mee wat je kon dragen. Ter plekke legde je toch weer een nieuwe vuurhaard aan.

De eerste, in de Bijbel wat meer uitgebreide beschrijving van een verhuizing, is die van Abraham. Hij moest van God vertrekken uit Ur der Chaldeeën en op weg naar Kanaän.  Tenten mee, de complete veestapel in beweging zetten. Het was een tijd van nomadenstammen. Vaste woonplaatsen begonnen op te komen, maar daar schuilde weinig goeds in. In Babel, waar ze een toren tot in de hemel probeerden te bouwen, verwarde God de taal, zodat iedereen verstrooid raakte. Lot, Abrahams neef, verruilde zijn tent voor een stenen huis in de stad Sodom. Niet dat die stad een fijne reputatie had, maar Lot wilde comfort. We weten allemaal wat er gebeurd is: Sodom werd vernietigd vanwege de stuitende ongastvrijheid en vreemdelingenhaat.

 

 

Dat is misschien het probleem van vaste woonplaatsen: je bent minder op elkaar aangewezen, het wordt steeds meer ieder voor zich.

Ons aardse bestaan wordt in de Bijbel vaak vergeleken met het wonen in een tent. We zijn hier maar tijdelijk. We are only visiting this planet. Ooit moeten wij, net als Abraham, onze tenten opbreken en op reis gaan. Op weg naar ons uiteindelijke Thuis. We kunnen niets meenemen, alleen onszelf.

Dat zal me een verhuizing zijn.

Het allereerste Oud en Nieuw

Oudejaarsavond. Als ik aan de jaarwisselingen uit mijn jeugd terugdenk, ruik ik gesuikerde oliebollen en appelbeignets en warme rode wijn met kaneel. We staken nooit vuurwerk af, hoogstens wat sterretjes. Koudvuur werd gezegd, maar toen we een sterretje binnenshuis afstaken, brandde slechts één vonk een gaatje in het tapijt. Ik zie de oudejaarsconferences van Paul van Vliet of Wim Kan weer voor me op de televisie. Wim Kan, dat was politiek cabaret. Ik vraag me af of ik er als kind veel van begreep, maar kennelijk maakte het toch indruk: kennismaking met de oudejaarsconference.  En als kind zong ik gewoon mee:

Weet u al een beetje wat of hoe. Waar gaan we in het nieuwe jaar naar toe?

Het maakte me een tikje melancholisch ook al had ik toen nog nooit van dat woord gehoord.

Mijn allereerste Oud & Nieuw staat me nog helder voor de geest.

Ik werd tegen middernacht wakker gemaakt en mijn verwachtingen waren hooggespannen. Ik zou de overgang naar een nieuw jaar meemaken en vuurwerk zien.

Vuurwerk: ik stelde mij dat voor als een soort noorderlicht. Spectaculaire lichtshows in de hemel. Maar in werkelijkheid bleek het te gaan om een soort vurige pijlen die omhoog werden geschoten en kleurrijk uiteenspatten in de lucht. Op zich mooi, maar ik had wel wat meer sensatie verwacht.

Slaapdronken liep ik door de woonkamer. Op de televisie was een mevrouw die een melig liedje zong:  M'n laatste peuk, m'n laatste sigaretje en daarna doen ik het niet meeheeheer, en daarna doen ik het niet meer.

Het stelde niet veel voor, zo'n jaarwisseling.

Het jaar daarop besloten mijn ouders dat ik op mocht blijven. Beter dan dat ik halverwege uit mijn slaap werd gerukt.

Alle lezers van mijn blog wens ik een gelukkig 2014!!

In verband verhuisdrukte zal er de komende weken even geen blog van mij verschijnen.

Wandelen door het Kerstverhaal

Je loopt door het donker achter de herder aan, een koude wind jaagt in je gezicht. De lampions zijn een lamp voor je voet en geven je een beetje licht op je pad. Ineens wordt de weg versperd door een soldaat. Is het wel een soldaat? Nee, het is een heraut die Latijn tegen je praat. Natuurlijk versta je we wel een beetje Latijn, zolang je je kunt heugen besturen Romeinen deze landstreek.

"Als je in de karavaanserail bent moet je je naam noteren. Bevel van de keizer," zegt de heraut.

 

Je gaat weer verder door de duisternis, maar je hoort het tikken van de herdersstaf en de lampion geeft aan dat het pad moeizamer wordt.

Dan ineens een helder licht. Een engel op je pad die naar de horizon wijst: "Er is een heel bijzonder kind geboren." Boven de horizon zie je een grote ster.

Eerst even uitrusten in de karavaanserail, het is er een drukte van jewelste. Reizigers verwarmen zich bij het vuur, je kunt er wat eten en drinken.

Op een stuk perkament moet je je naam noteren. Keizer Augustus zal tevreden zijn.

Als je weer op weg gaat, blijkt het niet ver meer naar Bethlehem te zijn. Bethlehem betekent  niet voor niets 'broodhuis',  je kunt er je eigen brood bakken. In de plaatselijke synagoge worden de kaarsen in de chanoeka-kandelaar aangestoken. Het lichtfeest dat verwijst naar de hernieuwde inwijding van de tempel nadat de bezetters Jeruzalem hadden verlaten.

De ster hangt niet boven Bethlehem, maar er iets buiten. Je moet weer de velden in, daar waar herders kleine uitkijktorentjes hebben gebouwd zodat ze beter op de kudden kunnen letten. De ster blijft hangen boven een verhoging. Dan ontdek je een opening in de flank van de heuvel. Je gaat naar binnen en ruikt beesten. Je loopt door een gang die steeds lichter wordt. Daar is het doel van je wandeling: Jozef en Maria zitten daar in een dierenverblijf. Maria heeft een kindje in haar armen.

Niet in een paleis, niet in een tempel, hier in de stal ontmoet je het Koningskind.

 

Afgelopen zaterdag kon je in Museumpark Oriëntalis (voorheen Bijbels Openluchtmuseum) bij Nijmegen letterlijk door het Kerstverhaal wandelen. Geen 3D-ervaring, maar een belevenis voor al je vijf zintuigen.