Totaal aantal pageviews

woensdag 25 februari 2015

Genade is een gitaar


Genade. Een woord dat toch vooral binnen de christelijke wereld wordt gehanteerd.  Zo ook in onze kerk waar genade deze maand het thema is.

Wat is genade? Als je er synoniemen voor zoekt kom je al gauw terecht bij woorden als clementie, gunst, barmhartigheid. Een "Visje-poster" omschreef genade als volgt: "Straf verdienen en een omhelzing krijgen".

"Genade is een gitaar," zei iemand ooit eens tegen mij.
"Leg dat eens uit," reageerde ik. "Het begint allebei met de letter g, maar dat zul je wel niet bedoelen."

 

Hij vertelde dat hij als tiener dolgraag gitaar wilde leren spelen. Maar zijn ouders vonden zo'n instrument veel te duur. Hij zeurde er om, jengelde er naar. Geen resultaat. Zijn vader zei zelfs: "Als je gaat zeuren, kun je het helemaal wel vergeten!"
Hij bestudeerde bladmuziek, de gitaar droomde hij er bij.
En op een dag kreeg hij hem. Een gitaar. Hij was niet eens jarig, het was geen Sinterklaas. Zomaar. Een geschenk van zijn ouders.
IJverig begon hij nu te leren spelen. De lijnen en noten kregen ineens klank.

"Zo is het ook met genade," zei hij. "Je ontvangt het van God, je hoeft het niet zelf te verdienen, je verdient het ook helemaal niet. Je hoeft er niets voor te doen, maar je mag er wel wat mee doen. En natuurlijk wil je dat. Toen ik die gitaar ontving, zette ik hem toch niet in een hoek. Je gaat er op spelen.

God heeft zoveel vertrouwen in ons dat hij ons de genade schonk. Dat brengt ontspanning teweeg. Cheen zeggen ze in het Hebreeuws, daar is ons woord gein van afgeleid."

Genade is een gitaar.
Geinig.

dinsdag 17 februari 2015

De Hoeders van de Ark


Indiana Jones
 

Na anderhalve dag rijden zien we, in een stoffige vallei, Axum liggen. De stad van vele oudheden en de plek waar volgens de overlevering de Ark van het Verbond zou moeten staan.

De Ark van het Verbond, de gouden kist waarin de twee Stenen Tafelen zijn opgeborgen. Wie op internet gaat speuren waar die Ark gebleven moet zijn, komt al snel in een mystieke wereld vol pseudo-wetenschappelijke verklaringen en complottheorieën. De Ark zou in Egypte zijn, zich onder de Tempelberg in Jeruzalem bevinden of diep in de krochten van het Vaticaan opgeborgen zijn.
 
Axum, de koepel van de Maria van Zion
 

In 1 Koningen 14:25-26 lezen we dat de Egyptische koning Sisak de tempel plundert en alles meeneemt. Waarschijnlijk zal dit Bijbelgedeelte wel de reden zijn geweest dat de Ark in de Indiana Jones-film Raiders of the Lost Ark van regisseur Steven Spielberg, in Egypte wordt opgegraven.

Maar de profeet Jeremia zegt dat er een tijd komt dat de Ark vergeten wordt, niet meer van belang is en ook niet meer zal worden gemaakt. (Jeremia 3:16).

 

Kostbaarder dan goud

 
De stad Axum is niet groot en opvallend is dat de stad zich niet profileert met 'de Ark'. Er zijn nergens commerciële verwijzingen naar. Je vindt er eeuwenoude stèles en vele opgravingen uit de oudheid, waaronder het vermeende paleis van de koningin van Sheba.

Snel de Bijbel er weer op naslaan. Want in 1 Koningen 10 (ook in 2 Kronieken 9) lezen we over het bezoek van de koningin van Sheba aan Salomo. De koningin (in andere geschriften heet ze Makeda) is nogal onder de indruk van deze wijze koning en ze geeft hem een onwaarschijnlijke hoeveelheid rijkdommen uit haar land.
Volgens Ethiopische geschriften had ze een verhouding met Salomo en kreeg ze zelfs een kind van hem. Het staat niet in de Bijbel en toch bleef ik haken bij 2 Kronieken 9:12. Terwijl het Bijbelboek Koningen rept over de 'gebruikelijke geschenken' die Salomo weer aan haar geeft, staat er in Kronieken dit: Koning Salomo gaf de koningin van Sheba alles waar ze maar om vroeg. Hij gaf haar zelfs meer dan zij voor hem had meegebracht. Wat zou er nóg kostbaarder zijn dan al dat goud, edelgesteente, reukwerk en sandelhout? Het leven zelf? Een kind?
De nieuwe Maria van Zion Kerk
 

De Ethiopiërs zijn overtuigd. Het kind van Salomo en Makeda was Baina Lehkem, later Menelik I, de eerste keizer van Ethiopië. In de 20ste eeuw werd zelfs in de grondwet opgenomen dat keizer Haile Selassie een afstammeling was van Salomo.

Menelik zou, toen hij volwassen was, de Ark van het Verbond hebben meegenomen vanuit Jeruzalem naar Axum. Hij had Goddelijke goedkeuring. Koning Sisak heeft daarom tijdens die plundering, de Ark logischerwijs niet gezien.

 

Maria van Zion

 
Vanaf een hoog punt zien we twee kerken liggen. Een heeft een kolossale koepel: de nieuwe Maria van Zion-kerk. De oude Maria van Zion staat er achter. Vrouwen mogen er niet komen. Wij mannen treden verder en worden ontvangen door een aantal monniken en priesters. De Ark zou zich bevinden in het bijgebouw dat we nu voor ons zien. We mogen het gebouw niet naderen. Een priester is voor het leven aangesteld om de Ark te bewaken. Hij mag het terrein nooit verlaten, alles wat hij nodig heeft, wordt hem gebracht.

In een van deze bijgebouwen bevindt zich de Ark van het Verbond

En of de originele  Ark er ook daadwerkelijk staat? Iemand uit onze groep zei: "Waarom moet alles journalistiek of wetenschappelijk bewezen worden? Het gaat om het verhaal en het is een ontroerend en mooi verhaal. De Ethiopiërs zijn tot op de dag van vandaag de Hoeders van de Ark."

 

 

dinsdag 10 februari 2015

Lalibela: kerken door engelen gebouwd


Bouw je kerk van binnenuit

Het is vanaf Gondar slechts iets meer dan een half uur vliegen. Dorre bergmassieven en peilloos diepe ravijnen glijden onder ons toestel door en we landen in eenzelfde soort landschap.
We zijn in het Ethiopische bedevaartsoord Lalibela, ook al is er geen huis te bekennen. De plaats ligt een half uur rijden hier vandaan op 2680 meter hoogte. Je merkt het: de zon is hier feller en je loopt al snel een beetje te hijgen.

St. George

De middeleeuwse koning Lalibela kreeg na terugkeer van een pelgrimage aan Jeruzalem een droom waarin God hem opdroeg rotskerken te bouwen. Hij kreeg hulp van engelen en wie de kerken vandaag de dag bekijkt, zal zich ongetwijfeld afvragen hoe die 'huizen voor God' symmetrisch vanuit het binnenste van de keiharde rots zijn uitgehakt. De bouwers moeten engelengeduld gehad hebben om deze bedehuizen als het ware te beeldhouwen. Of waren het engelen?
Het Heilige Land diende als voorbeeld, het beekje dat door Lalibela stroomt, heet niet voor niets Yordanos.

Van de hel naar de hemel

Om de kerken te bezoeken loop je door een (half) onderaards labyrint van gangetjes, trapjes, pleintjes. De geur van wierook in je neus. De kerken hebben namen als Bet Medhane Alem (Huis van de Verlosser van de Wereld), Bet Maskal (Huis van het Kruis) of Bet Maryam (Huis van Maria). In elke kerk moeten je schoenen uit. Een erkende schoenenbewaarder past op je schoeisel.


Je maakt kennis met allerlei liturgische uitingen zoals de gebedsstok, de trommel waarvan de ene kant het Oude Verbond symboliseert, de andere kant het Nieuwe Verbond en de sistra. Dit laatste is een rinkelende ratel waarin de verplaatsingen van Jezus worden herdacht: van Bethlehem naar Nazareth, van Nazareth naar Galilea, van Galilea naar Jeruzalem...
Er is zelfs een kerk, diep onder de grond, waarin het is alsof je - net als Jezus - bent afgedaald in de hel. Een stikdonkere nauwe gang leidt je weer omhoog. Je komt in het Hemels Jeruzalem, je hebt de dood overwonnen.

Lalibela bekijk je niet. Je ondergaat het.
 


Eten in een bloem

Naast al het geestelijke voedsel is er 's avonds tijd voor lichamelijke spijze in een restaurant dat uit een fantasy-film lijkt te komen en wel iets weg heeft van een bloem: Ben Abeba.
Als de zon onder gaat zitten we op een 'bloemblad'. Een kampvuur probeert ons te verwarmen. Boven de bergen ontvouwt zich een geheimzinnige sterrenpracht. De hemel lijkt op deze hoogte een stukje dichterbij.

 

donderdag 5 februari 2015

Jezus' doop in de Jordaan: drie dagen feest


De straten van Gondar zijn versierd met groen-geel-rode vlaggetjes. Mensen in witte gewaden lopen op de weg. Timkat nadert. Het feest van Jezus' doop door Johannes in de Jordaan.
 
We hadden al wat meer kennis gemaakt met de Ethiopisch Orthodoxe Kerk in het Tanameer. Op (schier)eilandjes van dit enorme zoetwatermeer, de bron van de Blauwe Nijl, staan namelijk vele kerkjes met kraakheldere muurschilderingen.  Opvallend zijn de invloeden uit het Jodendom. De kerken zijn als kleine tempels met een voorhof, een Heilige en een Heilige der Heilige waarin een replica staat van de Ark van het Verbond. Jongetjes worden besneden en varkensvlees beschouwt men als onrein.  Zowel de zaterdag als de zondag zijn rustdagen. Tegelijkertijd staat Jezus centraal in talloze rituelen, symbolen, gezangen en gebeden.



 Het keizerlijke bad

Op zondag 18 januari trekt een processie dwars door de straten van Gondar. Het is druk en de zon brandt genadeloos op ons hoofd. Jongens met lange stokken rennen voorbij. Je hoort het ritmisch getrommel naderen. De stoet trekt traag langs. Priesters dragen een replica van de Ark, daarachter volgt een wagen waarop een kaart van Ethiopië is geconstrueerd met een kruik waaruit water wordt gegoten. Stromend water als symbool voor een nieuw begin.

De nacht die volgt is vervuld van gebeden die via luidsprekers over de stad worden uitgegoten. Na een onrustige slaap staan we om vier uur op. Door het nog donkere Gondar rijden we naar het Bad van Keizer Fasilades waar het grote doopritueel zal plaatsvinden. In de duisternis doemen steeds meer mensen in witte klederen op. Een schare die niemand tellen kan. Allemaal op weg naar het Bad. Oude kasteelruïnes en een groot waterbassin.
 
 

Rondom het Bad duren de gebeden en overdenkingen voort tot aan zonsopgang. De morgen wordt wakker gemaakt om kwart voor zeven. Pas na achten wordt het sein tot 'springen' gegeven. Massaal springt men in het water, een jongen klimt daarvoor zelfs in een overhangende boom waar hij spontaan uit valt en daarom als eerste in het water plonst.

 About Jesus!

Persoonlijk vind ik de volgende dag, dinsdag 20 januari, nog indrukwekkender. We zijn dan inmiddels in Lalibela. De plaats waar de beroemde rotskerken zijn en een beekje stroomt dat Jordaan heet.
 
 

Ook hier is een processie. Honderden mensen in de inmiddels vertrouwde witte gewaden dalen een berg af en zingen en dansen midden op de weg. We staan er op een gegeven moment helemaal tussen. De trommels brengen je bijna in trance. Niet meedoen is geen optie.

"Waar zingen ze over?" vraag ik onze gids.
"About Jesus!" jubelt hij.

Timkat. De doop van Jezus in de Jordaan. Kerst verbleekt bij dit indrukwekkende feest.