Wonen in een fantasie

Als kind dacht ik dat we zo rond het jaar 2000 niet meer in traditionele huizen woonden, maar in kubusvormige appartementen of bolwoningen. In werkelijkheid bestaan onze nieuwbouwwijken hoofdzakelijk uit de bekende blokken met dakjes.

Zo nu en dan komt de fantasie aan de macht. Omstreeks de vorige eeuwwisseling kwam de jugendstil op: de natuur was de grote inspiratiebron. Ook in Wenen vind je daar mooie voorbeelden van. Krullerige balkonhekken, gevelschilderingen die bladeren en aardbeien voorstellen.

 

Toen Friedensreich Hundertwasser (1928 – 2000) werd geboren was die jugendstil-beweging allang weer voorbij; fantasie is echter van alle tijden. Hundertwasser protesteerde tegen de rechte functionele lijnen en vlakken en halverwege de jaren ’80 van de vorige eeuw realiseerde hij een fantastisch woonblok, even buiten de Ring van Wenen: het Hundertwasserhaus.

Als je toch in Wenen bent, wil je dat beslist zien. Moeilijk zoeken is het niet, op een gegeven moment zie je drommen toeristen op straat staan. Daar is de schepping van Hundertwasser.

 

Weinig rechte lijnen, veel kleuren en versieringen van keramiek. Bomen en struiken groeien uit de gevels, de tuin mag overal zijn.

Je kunt het woonblok alleen van de buitenkant bekijken. Backpackers, gezinnen, ijsjes-likkende nieuwsgierigen, Japanners met selfiesticks… Je moet als bewoner van het beroemde appartementencomplex er wel tegen kunnen. Dagelijks menigten voor je huis, klikkende camera’s. Dat is de prijs die je betaald als je in de verbeelding leeft.

Wonen in een fantasie.

Lente in Wenen

Kerken als bijouteriedoosjes, gebouwen als kunstig gespoten suikertaarten. Een stad als een symfonie. Een metropool als een orkest. In de smalle klinkerstraatjes, tussen hoge huizen klinkt een eenzame viool. Pianospel waait zachtjes uit een salon. Over de brede boulevards de Radetzky Mars. Schallende trompetten op de pleinen.

Er is zoveel stedelijke schoonheid in Wenen dat je metaforen gaat zoeken. Het oog krijgt een overmaat aan indrukken en het oor doet ook mee. De muziek, maar ook de krakende parketvloeren van Schloss Schönbrunn.

Ruiken, proeven en voelen zijn eveneens van de partij: de bedwelmende geur van seringen op het Heldenplatz, de smaak van vette chocoladetaart of de warme lentezon die flirt met de stad.

 

Vanaf de Stephansdom

 

Overal knarsende en bellende trams. Nog nooit zo’n uitgebreid tramnet gezien. We wilden een keer een groot stuk met de tram afleggen, want dan zie je meer dan de lange tunnels waardoor de U-bahn dendert, maar lijn 1 ging ook de grond in. Smalle tunnels, wissels en splitsingen in de gewelven. Gelukkig maar voor even.

Natuurhistorisch Museum

 

Op een gegeven moment ben je helemaal verzadigd van alle barok en rococo. Dan wil je rust voor je ogen. Simpele lijnen en structuren. De glanzende wolkenkrabbers aan de Donau. Lange strakke bruggen over land en water. Want, dat is opvallend. Deze stad vol krullen en tierlantijnen heeft een saaie kaarsrechte rivier. Londen heeft de Theems, Parijs de Seine, maar Wenen heeft niets met de Donau, de stad is er met de rug vanaf gebouwd. Wenen is ontstaan aan de Wien: een lullig stroompje dat over grote afstand overwelfd is. In het Stadtpark stroomt de Wien door de open lucht, ingebed door weinig elegante betonnen oevers. Veel respect voor het water is er niet.

 

Reuzenrad in de Prater

Verfijnde smaken, statige paleizen, Biedermeier, Wiener Philharmoniker…  Het lijkt of de Wener dat op zondagmiddag allemaal achter zich wil laten. Want in de Volksprater was het ontzettend druk. Het Reuzenrad draaide zijn tergend trage rondjes en daaromheen groepeerde zich een dichtbebouwd pretpark. Hoempa en stampmuziek, bier en vette worst. De lucht van suiker en frituur.

Maar ook de vijf kilometer lange Hauptallee waarlangs de halve stad fietste, jogde of slenterde. De bomen waren al groen, de lucht nog steeds strakblauw.

Lente in Wenen.

Het recept voor een gelukkig leven

Op zoek naar een gelukkig leven…. Maar hoe geef ik kleur aan mijn leven?

Dit was het thema van het afgelopen Vriendenweekend.

 

Leo Fijen, bekend van levensbeschouwelijke radio- en televisieprogramma’s, was uitgenodigd om met ons dat geluk te vinden.

Hij stelde ons leven voor als een huis. Het is gebouwd op de fundamenten van de stilte. Kunnen we bewust leven? Sluit eens al die mediaprikkels van buiten uit en schuil in de oneindige ruimte van je hart.

In de hal van dat huis leer je wachten. Niet het ongeduldige afwachten, misschien meer: verwachten.

In het huis staat ook een tafel waaraan je kunt eten met anderen. In de Bijbel is de gezamenlijke maaltijd dikwijls het moment voor goede, diepgaande gesprekken en echte verbondenheid. Houdt een stoel vrij voor God.

Er is nog een schuurtje waarvan de zoldering zo laag is dat je moet buigen. Juist daar vind je geluk en vrede. Door te buigen in dat donkere schuurtje, want God woont in de schaduwen van je hart.

 

 

Collages over geluk...

 

De volgende dag sprak kunstenares Wilma Veen eveneens over dat bewuste leven. Wat voor dag zou het zijn? Hoera, het is Vandaag!

Enkele jaren terug kwam zij letterlijk tot stilstand na een hartfalen. Ze heeft de angst moeten overwinnen om weer in het leven van alledag te staan. En dat kon alleen omdat ze voortdurend gericht was op God. Met een vertrouwen als die van Esther aan het Perzische hof. Als Esther niet voortdurend God in het vizier zou hebben gehad, dan hadden we nooit meer iets van haar gehoord.

We moesten actief meedoen. Je handen ballen tot vuisten om datgene wat je in je handen had vast te blijven houden. En dan die vuisten omdraaien en je vingers spreiden. Je houdt het niet langer vast. Maar nu kun je met diezelfde handen de dingen van Hem ontvangen…

 

 

 

Gewenst leven, de roman

Een onverwachte draagmoeder

 

Onder mijn eigen naam, Pieter Maan, publiceerde ik mijn roman Gewenst leven.

Een echtpaar, Arend en Nicolien, worstelt met het gegeven dat ze nooit kinderen zullen krijgen. Ze bidden er veel voor, maar de hemel lijkt van koper “en inmiddels lijkt het of ze er beton over hebben gestort.”

 

 

Uit onverwachte hoek komt er verandering van deze situatie van gemis: Odette. Elk verhaal floreert als er een tegenstrever in optreedt, iemand die de boel compleet ondersteboven gooit. Voordat hij met Nicolien trouwde heeft Arend een relatie met deze Odette gehad, een verhouding die behoorlijk intiem was, maar uit elkaar spatte omdat Odette er met Floris, Arends broer vandoor ging. Een relatie overigens die uiteindelijk ook geen stand zou houden.

Wellicht dat sommige ‘bevindelijke’ lezers het boek dan al zullen hebben dichtgeklapt en het werk zullen becommentariëren met “het lijkt wel filmsterrengerotzooi!” Net als de moeder van Arend trouwens.

Uitgerekend deze Odette biedt zich aan als draagmoeder voor Arend en Nicolien.

 

Jezus at geen varkensvlees

 

Hoewel Nicolien trouw blijft aan haar Gereformeerde zuil, sluit ze haar ogen niet voor de buitenwereld. Ondanks Odettes verleden met haar Arend, vindt ze deze vrouw boeiend. Odette komt uit een moeilijk milieu. Gescheiden ouders, foute vriendjes, drank en af en toe wat ‘snoepen’ tijdens een ‘vette party’. Ze is wanhopig op zoek naar haar identiteit. En die is Joods. Alleen, haar ouders deden er niets aan.

“Ik volg Jezus ook na, hoor,” zegt ze. “Ik eet geen varkensvlees. De Jood Jezus deed dat ook niet!”

 

Odette als draagmoeder. Arend en Nicolien worstelen er mee. Natuurlijk verlangen ze hevig naar een kind. Maar op deze manier? En wat zou de kerk er van vinden? En hun beider ouders? Laat staan God?

 

Het zwijgen van Rachel

 

Kinderloosheid en draagmoederschap zijn thema’s, maar het verhaal is breder geworden. Hoe gewenst is ons leven? Hebben we het in de hand of zijn we een speelbal van God of het lot?

De rode draad in het boek is pop Rachel. Afspiegeling van een menselijk kindje. Als Rachel kon spreken zou ze veel verduidelijkt kunnen hebben. Ze zou ons er op wijzen dat we niet te hard mogen oordelen over Odette. Omdat er dingen zijn gebeurd die niet te bevatten zijn.

Maar Rachel kan niet spreken, want ze is een pop.

 

 

Gewenst leven / Pieter Maan, Kirjaboek, ISBN 978-94-6008-262-7,

Te bestellen bij Kirjaboek.nl of via de boekhandel

Is het een grap? Of niet?

Den Haag wil de hoofdstad van Nederland worden. Het parlement bevindt zich in Den Haag, dus waarom zou Amsterdam hoofdstad willen blijven?

 

Berlijn introduceert dubbeldekkermetro’s.

 

Mc Donalds komt met een speciale Big Mac-kledinglijn.

 

In 1982 nam Space Radio de reguliere radio-uitzendingen van Hilversum 3 over. De piratenzender zond via een satelliet uit.

 

 

De overeenkomst tussen bovengenoemde willekeurige nieuwsberichten? Ze waren allen gedateerd op of even voor 1 april.

 

 

Mijn vader wist het verhaal over een archeologische opgraving in hartje Delft. Er was een groot aantal Romeinse muntjes gevonden. Wie ’s morgens vroeg op de opgravingsplaats aanwezig kon zijn, maakte kans om een zo’n muntje mee te krijgen.

Het was 1 april.

 

Mijn zus kreeg een brief van de basisschool waarin een groot onderzoek naar kindervoeten werd aangekondigd. Men raadde de ouders aan de voeten van de kinderen die ochtend nog eens goed te wassen en schone sokken te laten aantrekken.

Met superschone voeten kwamen de kinderen op die ochtend in de aula van de school waar de hoofdmeester en een juf in witte dokterskleren waren gehuld. Wat voor datum was het vandaag ook alweer?

Ach ja, 1 april.

 

Als ik vandaag de nieuwsitems bekijk, dan lees je die toch met een andere bril. Zou het wel waar zijn, zo op de drempel van de eerste april? Een app die je vertelt of een supermarktproduct gezond is en maatschappelijk verantwoord is geproduceerd. Kwestie van even scannen. Het kan best waar zijn. Een groot standbeeld van Cruijff in Amsterdam? Ach, waarom niet?

 

En van sommige berichten hoop je dat het verzinsels zijn, maar helaas, de waarheid verplettert dikwijls de grap.

Het evangelie van maart

Een wandeling door een bos eind maart. De bomen zijn nog kaal. Doodse en dorre bladeren op de grond. Een kille wind door de takken. De vogels zingen al wel, maar het is een lied van verlangen naar warmere en zonniger tijden.

Je vraagt je af of het ooit nog groen wil worden.

Maart wacht op de grote doorbraak die nog niet komen wil.

 

 

Iemand zei eens: ‘Als ik de Schepper geweest zou zijn, had ik die planeet Aarde allang aan gruzelementen gemokerd. Vanaf het stenen tijdperk tot nu is het eigenlijk alleen maar haat en nijd, oorlog en terreur geweest. Als ik de Schepper was had ik die hele wereld met één veeg in de zon gekieperd, als een krant vol slecht nieuws in de open haard. En ik zou het een handvol lichtjaren verderop opnieuw proberen. En het dan alleen plantaardig houden.’

Het maartse bos is nog kaal. Omkappen dan maar?

Als je om je heen kijkt en dichtbij de takken komt zie je echter de knoppen op springen staan. Verderop staat een dapper struikje al bijna groen te wezen. Is dat een voorbode hoe het straks zijn zal? In april of mei?

 

 

Ik moet denken aan dat liedje van De Dijk en ik hoor de stem van Huub van der Lubbe.

 

Natuurlijk zijn er oorlogen

Misdaden en aanslagen

Is er moord en doodslag

Om handel en geld

Er is honger en woede

Ellende en armoe

Er is strijd en terreur

Wraak en geweld

 

Kijk om je heen

 

Wij zijn er ook nog

Wij zijn met de meesten

Met mensen die snappen hoe je als vriend

Door de verschillen heen over de grenzen

Elkaar recht in de ogen kunt zien

 

Tussen de haveloze stammen zie ik een heester in witte bloesem. De lente staat te dringen. Aan de vooravond van het Grote Pasen.

Het evangelie van maart.

 

Die goeie ouwe televisie

De televisie, wie is er niet mee opgegroeid. Bejubeld en verguisd medium van links tot rechts, van zwaar christelijk tot overtuigd atheïst.

Kauwgom voor de ogen. Het oog van de duivel. De Gooise matras. Het riool van Hilversum. Treurbuis. “En als de wereld is vergaan dan blijft de televisie aan. Dan is het hier een poppenkraam met dooien achter het raam.” (Herman van Veen).

Sinds er televisie is hebben we er een virtuele wereld bij. Matthijs van Nieuwkerk praat ons elke dag bij, met Floortje Dessing bezoeken we de uiteinden van de aarde, we leven mee met sterren en politici.

 

Daarom is het een feest van herkenning om Beeld en Geluid in Hilversum te bezoeken, waar de televisie- en radiojaren in enkele uren aan je voorbij gaan.

In het 3FM-paviljoen reis je terug naar het moment dat je zestien was, posters aan de muur, de tophits uit die tijd. Met een ‘magische ring’ om je vinger en een koptelefoon was dat al een virtuele ervaring op zich.

 

Natuurlijk kun je talloze TV-fragmenten tegenwoordig ook op Youtube vinden, maar het is leuk om de merchandising van vroegere favoriete kinderprogramma’s nog eens te zien. De 3D viewmaster met plaatjes van de Fabeltjeskrant bijvoorbeeld, of het plakboek van Tita Tovenaar.

Vanaf een schermpje legt Paul Verhoeven uit hoe bepaalde scenes van Floris tot stand kwamen in een tijd dat je nog niet kon manipuleren met een computer.

Het podium betreden als een echte showmaster, meerijden in een wilde achtervolgingsscene uit Flikken Maastricht, het NOS-journaal samenstellen… een dagje Beeld en Geluid is goed gevuld en je wordt na afloop ook wel een beetje daas van alle indrukken.

 

Kauwgom voor de ogen? Treurbuis? Ach, zong Doe Maar niet: Hee, er zit een knop op je teevee….